Afgańska Mona Lisa

W czerwcu 1985 roku na okładce magazynu National Geographic pojawiła się młoda dziewczyna o przenikliwym spojrzeniu zielonych, szeroko otwartych oczu. Zdjęcie od razu wywołało skojarzenia z portretem Mona Lisy autorstwa Leonarda da Vinci. Przez 17 lat nie znano tożsamości Afganki ze słynnej fotografii Steve’a McCurry’ego, zrobionej w 1984 roku.

Wydarzenia

Fotograf Steve McCurry trafił do obozu uchodźców w Nasir Bagh podczas radzieckiej interwencji w Afganistanie w 1984 roku, gdzie przypadkiem spotkał młodą Afgankę. Zrobił jej zdjęcie, lecz nawet nie zapytał o imię. Portret, który wykonał to jedno z kultowych fotografii National Geographic. Odkąd pojawiło się na okładce wydania z czerwca 1985 roku, wzbudza zainteresowanie. Oczy kobiety hipnotyzują swoją intensywnością i zielenią. Można z nich wyczytać całą tragedię wojny. Aż do 2002 roku nikt nie wiedział, kim jest tajemnicza Afganka ze zdjęcia.

Steve McCurry podjął kilka bezskutecznych prób odnalezienia dziewczyny w latach 90. Trudna sytuacja w Afganistanie (rządy Talibów) nie sprzyjała poszukiwaniom. Kraj był zamknięty dla obcokrajowców, zwłaszcza dla zachodniej prasy. Dopiero po zamachach z 11 września 2001 roku sytuacja odwróciła się diametralnie. Amerykańska inwazja na Afganistan przyczyniła się do odnalezienia „afgańskiej Mona Lisy”.

W 2002 roku Steve McCurry i grupa National Geographic wyruszyli do Afganistanu, żeby ponowić poszukiwania kobiety. Fotograf dowiedział się obóz uchodźców Nasir Bagh ma zostać zamknięty, więc zaczął wypytywać osoby, które wciąż w nim przebywały i tym sposobem odnalazł brata sfotografowanej 17 lat temu dziewczynki. Wieść o poszukiwaniach McCurry’ego dotarła do wioski i wkrótce do ekipy National Geographic zaczęło się zgłaszać coraz więcej kobiet. Dopiero jeden z mężczyzn rozpoznał na zdjęciu swoją żonę – Gulę Szarbat.

National Geographic zlokalizowało Gulę w odosobnionym regionie Afganistanu. Wróciła do kraju z obozu uchodźców w 1992 roku. Jej tożsamość została potwierdzona, dzięki badaniu tęczówki wykonanemu przez profesora Johna Daugmana.

Gula nie widziała okładki magazynu National Geographic ze swoim wizerunkiem aż do stycznia 2002 roku. Doskonale pamięta moment, kiedy McCurry zrobił jej zdjęcie. Pamięta, że była zaniepokojona, bo ten mężczyzna był obcy, a ona nigdy wcześniej nie była fotografowana.

Steve także ma w pamięci wydarzenia z tamtych chwil. Światło jest ciepłe i miękkie. Pakistański obóz uchodźców to nieskończone morze namiotów. W środku szkolnego namiotu dostrzega młodą dziewczynę. Wyczuwa jej nieśmiałość i delikatność. Podchodzi do niej i pyta, czy może zrobić jej zdjęcie. Afganka kiwa głową, lecz pozostaje nieufna wobec zachodniego reportera.

W ten poranek 1984 roku żadne z nich nie przypuszcza, że jedno ujęcie na zawsze zmieni ich życia. Nawet jeśli Gula Szarbat musiała na tę zmianę czekać 17 lat.